Toklu/Şişek Bakımı, Beslemesi, Koçlanma Nasıl ve Ne Zaman Yapılır?

* Merhaba dostlar, bugün toklu/şişeklerin bakımı, beslemesi ve koçlanmasına değineceğiz. Öncelikle genç ve henüz doğum yapmamış dişi koyunlara ŞİŞEK denir ama son zamanlarda Toklu da dendiği için her iki kelimeyi de kullanabilirsiniz. Normalde toklu genç koçlara denmektedir. Altıncı aydan sonra bir hayvan kuzuluktan çıkar ve gençliğe giriş yapar, bu yaştan sonraki dişi kuzular da ŞİŞEK olarak adlandırılır. Bu tanımlamayı yaptıktan sonra bakı ve beslemeye geçebiliriz.

Damızlık Şişek Bakım Ve Beslemesi Nasıl Yapılır?

* Damızlık hayvan demek sizin sürünüzün geleceği demektir. İster damızlık satışı yapan bir işletme olun ister kendi sürünüzün büyütmek için damızlık dişi kuzu besleyin fark etmez. Damızlık kuzular kasaplık kuzularda farklı olarak beslenilir. Fakat bir koyunun ömrünü kuzuyken nasıl beslendiği belirler. Eğer damızlık kuzuların bakım ve beslemesini doğru yapmazsanız kuzular düzgün gelişim göstermez ve anaçlık dönemleri geldiğinde verimsiz olurlar.

* Kuzuların 0-4 Ay Arası Beslenmesi.

* Kuzumuz bu dönemde anne sütüne ek olarak sadece kaliteli bir kuzu büyütme yemi ve iyi bir kaba yemle beslenmelidir. Kaba yem olarak imkanınız varsa yonca kullanmanız kuzunun boylanmasında ve gelişiminde önemli rol oynar ama asıl etkili faktör yeşil ottur. Eğer imkanınız varsa dişi kuzular annesiyle reygras veya kaliteli yeşil otun bulunduğu meralarda otlasınlar. Ancak ülkemizin mera şartları buna müsait değil, yapay meralarda bu dediğim sistem uygulanabilir. Kuzular fazla yorulmadan annesiyle yeşil ot yerse ve güneş altında yeterli zaman geçirirse çok daha iyi bir gelişim gösterir. Kuzunun merada geçirdiği zaman ona ilaç gibi gelecektir.

* Havasız ve kapalı ahırlarda damızlık kuzu üretimi sıkıntılı ve bir o kadarda maliyetli bir iştir. Zira bu tür ahırlarda kuzularda sıkça ciğer ve ayak problemleri yaşanmaktadır. Mümkün olduğunca geniş ve havadar alanlarda kuzular büyümeli. Küçükken kapalı kalmış kuzular özellikle 6. Aydan sonra problem yapmaya başlarlar, bu konuda dikkatli olunmalıdır.

* Damızlık kuzular arpa, buğday, saman, küspe, silaj ile asla beslenmez. Kimse kendini kandırmasın lütfen.

* Dişi kuzuların 6 aylık olmadan mutlaka Brucella aşısı yapılmalıdır. Brucella aşısı ömürde bir defa yapılır ve ömür boyu koruma sağlar. Göze damla şeklinde yapılan bu aşı ileride brucellaya bağlı düşük problemlerinin önüne geçmenizi sağlar. Ayrıca yine bu dönemde karma/enterotoksemi aşısı da yapılmalıdır. Kuzular düzenli olarak mineral ve vitamin takviyesiyle sağlıklı tutulmalıdır.

* Damızlık dişi kuzular dört aylıktan sonra erkek kuzulardan ayrılmalı ve ayrı bir besleme programına alınmalıdır. 4 ile 8 ay arasında dişi kuzuların en iyi büyüme ve boylanma evresi olduğu için bu dönemde mümkün olduğunca kaliteli kaba yem beslemesi yapılır. Kesif yem yani fabrika yemi olarak kuzu büyütme yemine devam edilir. Fakat kuzu başı miktarı 500 gramı geçmemelidir. Eğer yapay meranız var ise bu dönemde ekstra kuzu yemi vermeden devamlı yeşil ot beslemesi yapmanız çok daha sağlıklı olur. Kuzular yağlanmadan sağlıklı bir şekilde büyürler. Ayrıca bu dönemde kırkım yapılır. Burada dikkat edilmesi gereken durum koçtur. Zira şişekler 6 aylık olduktan sonra kondisyonları da yerindeyse kızgınlık gösterirler, eğer anaç koyunlarla meraya çıkarıyorsanız mutlaka koçlar ayrı tutulmalı veya şişekler ayrı bir bölmede otlatılmalı. Maalesef bu dönemde koç alan şişekler düşük canlı ağırlıklı kuzular yapıyorlar ve damızlık ömürlerini de kısaltıyorlar. Bu koç işine çok dikkat etmeniz gerekiyor.

Ayrıca 4 aylıktan sonra mutlaka iç parazit uygulaması yapın. Dış parazit için aşırı bir kaşınma, tüy dökme problemi yoksa kırkım dönemini bekleyebilirsiniz.

* 8 12 ay arası şişekler artık olgunlaşma çağına girmiştir. Eğer mera dönemindeyseniz mera beslemesine devam edebilirsiniz, kapalıdaysanız şişeklere 500 gramı geçmeyecek kadar kuzu büyütme yemi ve kaliteli ot verebilirsiniz. Toklu yemi tavsiye etmiyorum çünkü yağlanma yapıyor ve gelişimi yavaşlatıyor. Bu dönemde şişekler boylanma pek yapmazlar ama genişlerler. Özellikle iyi kaba yem ile işkembe gelişimi ve arka çatı dediğimiz kalça kemiği gelişimi desteklenirse şişekler de anaçlar gibi kolay doğum yapabilirler.

* Koç katımından önce iç parazit tedavisini tekrar yapın ve mümkünse 15 gün arayla iki defa uygulayın.

* Şişekler 12 aylık olmadan koç almamalıdır. Bunu düzgün bir şekilde organize edebilirseniz ve koçu doğru dönemde katarsanız ileride sıkıntı yaşamazsınız. ŞİŞEK koçlanmasında varsa tecrübeli koç kullanın, kullandığınız koç toklu koçu yani ilk aşımını yapacak koç olursa sıkıntı yaşanabilir. Genç dişilerle tecrübeli koçlar daha iyi başa çıkarlar. Ayrıca kan bağına da dikkat edin. Koç ile şişekler arasında akrabalık bağı olmasın, zaten bu konuya daha önce değinmiştim, akrabalıkta yaşanabilecek sıkıntıları eski gönderilerden görebilirsiniz.

* Koç Katımından Önce Neler Yapılmalıdır?

* Koç katımından bir ay önce kuzu büyütme yemine ek olarak arpa veya buğday takviyesi yapabilirsiniz. Ayrıca 2 gr ademin ve 2 gr yeldif ile koçlanma hazırlığı yapmanız sizin faydanıza olacaktır. Ben bu işi bolus ile çözdüğüm için koçlamadan bir ay önce birer adet bolus yutturup koçu salıyorum ve kısa sürede koçlarını alıyorlar. Koçlanma bittikten sonra şişekler de artık anaç sürüyle beraber kalabilirler.

* Kuzu Doğduktan Sonra İlk Olarak Yapılacak Hususlar:

* Şişeklerin doğum zamanını mutlaka takviminizde işaretleyin, ilk doğumlar her zaman sıkıntılıdır. ŞİŞEK ve kuzusunu mutlaka bir hafta ayrı bölmede tutun, anneliği tam kavrayamayan hayvan diğer koyunların kuzularını da emzirebilir veya sürü içerisinde kendi kuzusuna pek ilgi göstermeyebilir. Kuzunun ve annenin birbirine tam alışmaları için en az 1 hafta süre geçsin sonrasında toplu bölmeye alabilirsiniz. Ayrıca ŞİŞEK kuzusunun kalkıp emmesini beklemeyin, bir biberona 100 gr sağıp içirin. Kuzu ağız sütünü bir an önce alsın ki sağlıklı bir şekilde hayata tutunsun. Anaç koyunlarda bunu yapmanıza gerek yok ama şişeklerde ağız sütünü kendiniz içirin.

* ŞİŞEK kuzusunu kabul etmiyorsa muhtemelen akrabalık bağı vardır, bunun için bir süre bağlı tutabilir ve kuzunun emme periyodunu takip edebilirsiniz. Ayrıca doğumda hayvanı çok fazla hırpalamamaya çalışın, müdahale etmeniz gerekse dahi bunu mümkün olduğunca nazikçe yapın. Canı aşırı derecede yanan genç bir hayvan o ağrıyla kuzuyu istemeyebiliyor.

* Şişek protokolüyle ilgili şimdilik aklıma gelenler bunlar. Dediğim gibi beslemenin kilit noktası kaba yemdir. Damızlık hayvanda hiçbir zaman kesif yeme aşırı yüklenmeyin, mümkün olduğunca kaliteli ot yedirin. Hele bir de imkanınız varsa yapay mera yapabilirseniz dişi kuzularınız ceylan gibi büyürler.

* Mutlu kuzular mutlu anneler olurlar, onların mutlu olması da yeşil çimen içerisinde özgürce dolaşmasından geçer. İyi bir kemik yapısı gelişimi damızlık hayvan için olmazsa olmazdır, kemik yapısı da dar bir alanda yatarak değil çayırlarda gezerek gelişir. Kilit nokta ise yediği otun kalitesidir.

* Aşağıda göreceğiniz fotoğraflardaki hayvanların tamamı kuzu veya Şişek olup bizim çiftliğimize aittir.

Kaynak: Mutlu Hayvanlar- https://www.facebook.com/mutlukoyunlar