Boğa Besleme

Boğa Nasıl Beslemelidir?

Doğal Aşımda Kullanılacak Boğalarda Fertilite;

---Boğaların sağlıklı bir şekilde aşım yapabilmeleri, öncelikle sağlıklı, haraketli ve düzgün kondüsyonlu olmaları çok önemlidir. Aşım yapacak boğaların VKS skorları 2,5-3 olmalıdır. Vücut Kondisyon Skorlarının (VKS) sabit olması için rasyonlar sık sık değiştirilmemelidir. Rasyonda değişiklik yapılacaksa da 10-15 günlük bir alıştırma programı uygulanmalıdır. Yetersiz veya dengesiz rasyon, boğalarda başta ayak hastalıkları olmak üzere birçok sağlık sorununa yol aştığından aşım ve fertiliteyi olumsuz yönde etkilemektedir. Boğalarda scrotumun (testis) çevre uzunluğu ile döl verimi arasında doğrudan bir ilişki vardır. Bir yaşındaki ideal bir boğanın scrotumunun çevre uzunluğu minimum 32cm olmalıdır. Scrotumun çevre uzunluğu arttıkça boğanın fertilite kapasitesi de artmaktadır. ( İyi Bir Rasyon Nasıl Olmalıdır? )

---Yapay tohumlamada başarı göstergesi, gebelik başına yapılan tohumlama sayısının 1,5’ten az olması ve 2,0’ı aşmaması ve ilk tohumlamada gebelik oranının %60’ın üzerinde olması gerekmektedir. Sürülerde akrabalı yetiştirmeden kaynaklanan çeşitli sorunlarla karşılaşmamak için tohumlanacak ineğin boğa ile yakın akraba olmasının önlemesi gerekmektedir. Bu nedenle, aynı boğa bir işletmede/köyde 2 yıldan uzun süre kullanılmamalıdır. Boğanın işletmede bakım beslenmesi, sağlığı, yönetimi, damızlık değerinin bilinmemesi (progeny testi veya geneomik değerlendirmeden geçmemesi), sınırlı genetik kapasitesi ve iş güvenliği gibi sorunlar iyi düşünülmelidir. Ülkemizdeki köylerin veya işletmelerin sağlık statüsü (brucella, BVD, IBR, tüberküloz, complyobacter, leptospirosis, mavidil vb hastalık riskleri), test, aşı ve veterinerlik giderleri göz önünde bulundurulduğunda zorunlu olmadıkça sürülerde tabi tohumlama boğası kullanılmamalıdır.

Dış Görünüş (Tip) Özelliklerinin İrsiyet Derecesi

---Ebeveynlerin tip özelliklerinin yavrularında ortaya çıkması, o tip özelliğinin aktarma derecesine bağlıdır. Aktarılabilirlik değeri yüksek olan bir karaktere ilişkin genetik ilerleme sağlama süresi (jenarasyon aralığı), düşük aktarılabilirlik değeri olan karaktere kıyasla çok daha kısa olacaktır. Dış görünüş özelliklerinin aktarılabilirliği üzerinde ABD Holstein Birliğinin temel kabulleri aşağıdaki tabloda verilmiştir.(Holstein, Simental ve Jersey Sığır Irkının Özellikleri)

Holstein İneklerin Dış Görünüş Özelliklerini Yavrularına Aktarma Yeteneği

---Dış görünüş özelliklerinde genetik iyileştirme çalışmalarında o özelliğin aktarma derecesi dikkate alınmalıdır. Bir karakterin aktarılabilirlik değeri 0.10 veya altında ise bu özellik ile ilgili bir genetik ilerleme elde etmek zordur.

--Örneğin; yukarıdaki tabloda da görüldüğü gibi sağrı yüksekliğinin aktarma derecesi, ayak bacak özeliklerinin yaklaşık 2,5 katıdır. Bunun anlamı şudur; sağrı yüksekliği, ayakbacak sorunlarına göre çok daha kısa sürede (jenerasyon aralığında) ıslah yoluyla iyileştirmesi mümkün olabilmektedir. Bir başka ifadeyle anne hattında ayak bacak kusurları varsa gelecek kuşaklarda ıslah yoluyla düzeltmenin uzun zaman alacağı baştan bilinmelidir. Bu çerçevede; tip özelliklerine yönelik olarak düzenlenecek ıslah programlarında, iyileştirilmek istenen tip özelliğinin aktarma derecesi dolayısı ile programın süresi ve bu programın genel karlılığa yapacağı katkı göz önünde alınmalıdır.

---Hayvanların tohumlanması, tohumlamadan 30-40 sonra gebelik muayenesinin yapılması ve gebe kalmayanların tekrar tohumlanması konuları ile üreme sağlığı ve yönetimi protokolünün hazırlanmasında ve uygulanmasında, işletme veteriner hekimi ile işbirliği yapılmalıdır.