İneklerde D Vitaminin Önemi

D Vitamini İle İneklerdeki Meme Yangıları Arasındaki İlişki

**Süt sığırcılığı ile uğraşanların en büyük korkusu ineklerde çıkan veya çıkabilecek olan ve sıklıkla uğraştıkları Mastitis hastalığıdır. (Mastitis için tıklayınız.) Memenin görünen veya gizli iltihaplarına Mastitis adı verilir.

**Vücutta Kalsiyum ve Fosfor dengesini kuran D vitaminidir. Memelilerde D3 vitamini olarak bilinir. Bütün ineklerde fiziksel ve fizyolojik olarak memenin kendine özgü bir savunma sistemleri vardır. Memenin başında keratin tıkacı bulunur. Keratin dediğimiz olgu, meme başında büzücü kaslardan oluşan, meme başını büzerek fiziksel bir engel oluşturan sistemdir. Sağım esnasında Keratin tıkacı açılır ve sağımdan sonra vücut tarafından tekrar imal edilir.

**Meme başında bulunan bu Keratin tıkaç, bakterilerin üremesini engelleyen yağ asitlerini bulundurur. Meme başından meme içerine girmeye çalışan bakteriler bu tıkaç sayesinde içeriye giremezler ve orada tutunurlar. Tıkaç oluşumunda herhangi bir problem bulunmaz ise bu fiziksel engel sayesinde meme deliğinden içeriye mikroorganizmalar giremezler.

**Memenin ikinci koruyucu sistemi doğmasal olarak var olan sistemdir. Mikroorganizmalara hücum eden akyuvarlar ve mikrop yiyen hücreler memeye zarar verebilecek olan hastalık yapıcılara derhal karşı koyarlar. Her şey yolundaysa meme kendini korur. Ancak; vücudun koruyucu mekanizmaları çeşitli sebeplerden dolayı işlevsel hale gelirse, o zaman fiziksel ve fizyolojik koruma işini yapamaz hale gelir. Sonrasın da ise Mastitis dediğimiz "meme yangısı" ortaya çıkar.

**Fiziksel ve fizyolojik koruma sistemi sekteye uğramasının en büyük etkeni stres’dir. Sütçü sığırlarda strese neden olan birçok etmen olmakla birlikte, bunların en başında doğum öncesi ve doğum sonrası stres gelmektedir. ( Stres, verim ve konfor arasındaki ilişki için tıklayınız.)

**İneğin en hassas olduğu dönem, ineğin doğumu takip eden günlerdir. Bu dönemde, kortizol hormonu salgılanır, vücudun dengesi bozulur, keton cisimcikleri kanda çoğalır, enerji vücuda az miktarda gelir. İneğin normal fonksiyonları bu dönemde bozulur ve memenin koruyucu sistemi de büyük oranda aksar.

**Yıllardan beri yapılan, doğuştan  var olan fizyolojik koruma sisteminin hazır tutulması ve memenin fiziksel engel sağlayan Keratin tıkacının oluşması çalışmalar ve araştırmalar sonucunda, Çinko, bakır, Selenyum, A vitamini, E vitamini ve betakaroten gibi mineral ve vitaminlerin yemlere karıştırılmasının Mastitisi azalttığı ortaya çıkartmıştır. Son yıllarda yapılan çalışmalar da bu listeye D3 vitamini de eklenmiştir.

**Özellikle doğum öncesi D3 vitamini takviyelerinin doğmasal savunma mekanizmasını tetikleyerek mastitise neden olan mikroorganizmalara saldırma emri verilmesinde aktif rol oynadığı araştırmalarla ortaya konulmuştur.

**D3 vitamininin vücudun direnç ve bağışıklık fonksiyonlarındaki olumlu etkisi bilinir. Bir çok bilim adamları tarafından D3 vitamini, Mastitis ile ilgili olarak da mevcut koruyucu sistemin harekete geçirilmesinde etkisinin birkaç önemli enzimin aktivitesinin arttırılmasıyla söz konusu olduğu saptanmıştır.

**D3 vitamini vücuttaki kalsiyum metabolizmasını düzenler. Doğum sonrası kalsiyumun aniden, yoğun olarak, süte geçmesi gizli hipokalsemiye veya klinik olarak süt hummasına sebep olabilir. (Gizli Hipokalsemi için tıklayınız.)

**D3 vitaminin vücuttaki kalsiyum metabolizmasını düzenlemesinin yanında, kalsiyum/fosfor dengesindeki rolü, gizli hipokalsemiyi veya klinik süt hummasını önleme yönündeki olumlu etkisi mastitise karşı da koruyucu bir etki sağlayabilir. Ayrıca doğum sonrası kalsiyuma yoğun bir şekelde, aniden, süte geçmesi gizli hipokalsemiye ya da klinik olarak süt hummasına sebep olabilir.

**Dolayısıyla yapılan çalışmalar ve araştırmalar sonucunda D3 vitamini, mastitisle mücadelede etkin olduğu, doğum öncesi D3 vitamini takviyesinin veya yeme katılmasının hipokalsemiyi önleyici etkisinin olduğu, kalsiyumun meme  başındaki büzücü kasların kasılmasında, vücudun direnç ve bağışıklık fonksiyonlarının düzenlenmesindeki etkenleri de göz önüne alındığında D3 vitaminin birkaç etki mekanizmasıyla, Mastitisi engellemek amacıyla yararlı olabileceği düşüncesi gittikçe yaygınlaşıyor.